Metody pozyskiwania tkanki tłuszczowej

• W materiale tkankowym, po jego pobraniu w zabiegu liposukcji znajdują się: płyn podany do znieczulenia, elementy tkanki łącznej, krew i tkanka tłuszczowa, wraz z heterogenną frakcją komórek, SVF, zawierająca komórki mezenchymalne (MSC), pochodzące z tłuszczu, czyli ADSC (ang. adipose-derived stem cells).
• We frakcji SVF, poza MSC znajdują się prekursorowe komórki śródbłonka, pericyty i komórki linii hematopoetycznej (erytrocyty, limfocyty, makrofagi i in.).
• Posługując się różnymi technikami pobrania i przygotowania pobranego materiału można wyizolować, pożądane do określonego zabiegu komórki, w określnych proporcjach i „kondycji” życiowej, co jest warunkiem dobrych efektów klinicznych.
• Zabiegi liposukcji dla pozyskania tkanki tłuszczowej wykonuje się najczęściej przy zastosowaniu technik z tumescencyjnym znieczuleniem, gdzie ilość podanego płynu znieczulającego jest 3-4 krotnie wyższa niż oczekiwany uzysk pobieranej tkanki. Ocenia się, że ta metoda jest najmniej inwazyjna dla pacjenta, także ze względu na najmniejszą utratę krwi podczas przeprowadzanego zabiegu

  [1] (Sood).

• Ocena morfologii i żywotności komórek MSC wystawionych na działanie lignocainy – substancji znieczulającej nie wykazuje istotnych różnic w stosunku do komórek kontrolnych, pozyskanych przy pomocy „suchych” technik, gdzie ilość podanego środka znieczulającego jest mniejsza

  [2] (Agostini).

• W zabiegach liposukcji, gdzie pobierane jest więcej tkanki tłuszczowej (w celu chirurgicznego pozbycia się lokalnie umiejscowionego tłuszczu) kaniule podłączone są na ogół do urządzeń ssących, natomiast w mniejszych liposukcjach (także dla celów „pobraniowych”, na potrzeby lipotransferu lub bankowania) i w tzw. mikroliposukcjach sprawdzają się strzykawki zapewniające kontrolę nad generowanym podciśnieniem w trakcie pobierania lipoaspiratu.  Według niektórych autorów wysokie ciśnienie w pompach ssących może naruszać żywotność adipocytów i komórek MSC i z tego powodu do zabiegów lipotransferu, powinno się korzystać z „ręcznych” metod tradycyjnych, nie wykazujących negatywnego działania na przeżywalność komórek i trwałość przeszczepianego materiału

  [3](Yuan-Wen),

  [4](Hivernaud).

• Tłuszcz pobiera się najczęściej przy pomocy kaniuli o średnicy między 3,0 do 4,5 mm, wyposażonych w paro-milimetrowe otwory zlokalizowane na bocznej ścianie. Pobrana tkanka różni się w zależności od wymiarów kaniuli, gdyż przez mniejsze otwory przechodzą jedynie drobniejsze klastry tłuszczu, lepiej nadające się do precyzyjnych zabiegów wypełnień w okolicy twarzy.
• Oczyszczoną frakcję heterogennej populacji komórek, można otrzymać przy pomocy metod enzymatycznych; uproszczonych, przygotowywanych w specjalnych urządzeniach, jak np. Cytori®, lub poprzez izolację w warunkach laboratoryjnych.
• Metody laboratoryjne dają możliwość określenia liczby pozyskanych komórek i ich żywotności, pozwalają także na scharakteryzowanie uzyskanej populacji – w szczególności -ocenę prawidłowości morfologii oraz upewnienie się co do immunofenotypu komórek.
• Komórki pozyskane w specjalistycznym laboratorium mogą być także zabezpieczone i przechowywane w banku komórek, w celu wykorzystania ich w późniejszych terapiach, lub kolejnych zabiegach bez konieczności ponownego pobierania tkanki. W odróżnieniu od sytuacji pozyskiwania komórek przy zastosowaniu automatycznych urządzeń, gdzie możliwe jest otrzymanie jedynie heterogennej populacji SVF, warunki laboratoryjne pozwalają na otrzymywanie komórek bardziej homogennej frakcji komórek ADSC w kolejnych pasażach.
• Czas potrzebny na opracowanie laboratoryjne pobranej tkanki i uzyskanie pożądanej frakcji komórkowej zależy od rodzaju zamawianych przez lekarza komórek i trwa od kilkunastu godzin do kilku dni, a w przypadku homogennej populacji ADSC – kilku tygodni. Z jednego zabiegu liposukcji można przygotować i zbankować materiał do wielu zabiegów, w tym do kilkukrotnego podania w ramach tej samej terapii, a także do kolejnych przyszłych podań w tym samym, lub w zupełnie nowym wskazaniu.
• Wspomniane już możliwości charakteryzowania komórek izolowanych i ewentualnie poddawanych hodowli w warunkach laboratoryjnych nie muszą się ograniczać do oceny liczebności, żywotności i prawidłowości pozyskanych komórek.
• W zależności od zastosowanych technik można określać takie cechy konkretnej populacji komórek, które mogą mieć znaczenie dla ich potencjału regeneracyjnego i potencjalnej aktywności immunomodulacyjnej, a także odnosić uzyskane wyniki do wartości przeciętnie uzyskiwanej. To ostatnie ma znaczenie wobec znanych różnic osobniczych w charakterystyce i potencjale ADSC.
• Obecnie nie ma jeszcze gotowych standardów, które potrafiłyby jednoznacznie przekładać wyniki uzyskiwane w laboratorium na spodziewany efekt kliniczny. Jednakże ocena skłonności komórek do różnicowania in vitro w kierunku komórek kostnych, chrzęstnych, czy też innych – istotnych dla planowanego zastosowania, lub też wybrane elementy oceny aktywności genów, zmierzające do oceny potencjału immunomodulacyjnego komórek, mogą być ważnym elementem oceny ich indywidualnych cech osobniczych.
• Wobec bardzo intensywnego rozwoju badań nad potencjałem terapeutycznym ADSC, uzasadnionym jest oczekiwanie, iż w niedługim czasie możliwe będzie coraz bardziej świadome (oparte na np. wykonanej w laboratorium charakterystyce), wykorzystywanie komórek w terapiach celowanych dla konkretnego pacjenta.
• Do zastosowania komórek ADSC, przygotowanych metodami laboratoryjnymi jako produkt leczniczy ATMP (od ang.: advanced therapy medicinal product) niedopuszczony do obrotu w Polsce , podobnie jak w przypadku innych leków niezarejestrowanych, wymagana jest zgoda Komisji Bioetycznej. Określone zastosowania, np. w ortopedii i dermatologii są jednak coraz częściej wykonywane i uzyskanie wymaganych pozwoleń dla ośrodka medycznego, spełniającego przyjęte standardy przebiega dobrze zdefiniowanymi, dość szybkimi ścieżkami proceduralnymi.

[1] Jayashree Sood, Liposuction: Anaesthesia challenges Indian J Anaesth. 2011 May-Jun; 55(3): 220–227.

[2]  T. Agostini Wet and dry techniques for structural fat graft harvesting: histomorphometric and cell viability assessments of lipoaspirated samples Plast Reconstr Surg . 2012 Aug;130(2):331e-339e.

[3] Yuan-Wen,  Effect of suction pressures on cell yield and functionality of the adipose-derived stromal vascular fraction Plast Reconstr Aesthet Surg. 2017 Feb;70(2):257-266

[4] Vincent HivernaudPlast Reconstr Aesthet Surg 2017 Feb;70(2):248-256. Autologous fat grafting: A comparative study of four current commercial protocols